Kuru bir Ankara ayazı, peşinden yavaşça yağarak şehri bembeyaz yapan kara yerini bırakırken, Ankara Erkek Lisesi’nin koridorlarında, zamanın Milli Eğitim Bakanı Reşit Galip ile okul müdürü hızlı adımlarla yürüyorlardı. “Gazi Paşamın talimatı” dedi Reşit Galip, adımlarını hızlandırırken. “Bu çocuğa sahip çıkmamız gerekiyor müdür bey.”
Müdür bey zaten başından beri biliyordu, bu çocuğun ne kadar akıllı, zeki olduğunu. Türkiye’nin karanlıklardan çıkan aydınlığı gibiydi bu çocuk. İsmiyle müsemma, çevresine de ışık saçıyordu. Bu çocuğun ismi Aydın’dı.
Aydın Sayılı, 20 yaşındayken, Gazi Mustafa Kemal tarafından, özel ilgilenilen öğrenciler arasında yer aldı. Dönemin Milli Eğitim Bakanı Reşit Galip Bey’e verdiği talimat ile Mustafa Kemal, Aydın Sayılı’nın Harvard Üniversitesi’ne gönderilmesini sağladı. Mustafa Kemal, bilim kadar bilim tarihinin de önemini bildiğinden; Aydın Sayılı’nın bu konuda eğitim alması için onun desteklenmesini istemişti. Aydın Sayılı, Harvard’da, Belçikalı pozitivist bilim tarihçisi George Sarton ile çalıştı. 1942 yılında tezini yayımladı. “İslam Dünyası Bilim Kurumları” başlıklı tezi ile Harvard Üniversitesi’nden bilim tarihi doktora derecesine sahip oldu. Bilim tarihi dalında ilk kez bir doktora unvanı verilmişti. Ülkesini gururlandıran Aydın Sayılı, bu derecenin dünyadaki tek sahibi idi.
10 yıl Amerika’da kaldıktan sonra, ülkesinin özlemine dayanamadı ve Türkiye’ye döndü. Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü’nde göreve başladı. 1952 yılında profesör unvanı aldı. 1952 – 53 yılında ve 1956 – 57 yılları arasında ABD Hükümeti ve Fords Vakfı tarafından kendisine verilen burslar nedeniyle bir yıla yakın daha bir zaman ABD’de kaldı. Burada, çeşitli üniversitelerin ve diğer kurumların yaptığı çok ciddi teklifleri reddederek “Ülkeme ve Atatürk’e borçluyum, bu borcu vatanımda çalışarak ödeyeceğim” dedi ve tutkunu olduğu ülkesine kesin dönüş yaptı.
Bilimin, insanlığa olan yardımlarını ve insanların bilimsel yaklaşımları bir hayat tarzı olarak benimsemeleri için çalışmış olan Sayılı, bilim dünyasını Türkçe ile kaynaştırdı. Şu anda matematik, fizik, felsefe gibi değişik bilim dallarında kullanılan Türkçe kelimeler, Sayılı’nın eseridir. Aydın Sayılı, İslam dünyasının bilimsel gelişime gösterdiği dönemlerle ilgili çalışmalar gerçekleştirdi. Astronomi çalışmalarını tanıttı. Dünyanın bir çok önemli kurumundan önemil ödüller aldı. 1990 yılında UNESCO tarafından yaşam boyu hizmet ödülü verildi. Aydın Sayılı’yı hepimiz tanıyoruz aslında. Neredeyse her gün onu görüyoruz. Sayılı, 2009 yılından bu yana 5 TL’lerin arkasındaki profili ile insanları bilim tarihini öğrenmeye çağırıyor.